Stripgeschiedenis

Onno Docters van Leeuwen

Het oorspronkelijke stripje met oproep voor oude strips en knipsels.

Onno Docters van Leeuwen was een Nederlands tekenaar en ontwerper, vooral bekend vanwege zijn werk of de tarot en andere esoterische onderwerpen. Alhoewel hij niet echt een stripauteur was, is hij toch een interessante kanttekening in de stripgeschiedenis vanwege zijn ontwerpen en tekeningen in de vroege jaren van stripwinkel Lambiek.

Jonge jaren en vroege carrière
Eric Helge Onno Docters van Leeuwen werd in 1941 geboren. Hij studeerde aan de Kunstacademie van Arnhem, waar één van zijn medestudenten Kees Kousemaker was. Na zijn studie werkte Docters van Leeuwen als een reclametekenaar, maar hij koos uiteindelijk voor een leven als vrij kunstenaar.

Tarotkaarten
Hij omschreef zichzelf als een "metafysisch-realistisch kunstenaar", wiens hoofdwerk aan tarot, tovenarij, alchemie, de I Ching en de Gnosis verwant was. Hij was al sinds zijn zestiende gefascineerd door tarotkaarten. Zijn driedimensionale representatie van het Great Arcana-kaartspel in keramiek, gepolychromeerd met olieverf en goudblad, stond in september 1975 tentoon in de Amsterdam Kosmos. Samen met zijn oudste broer Rob bestudeerde hij jarenlang de tarot en haar raadselen. De uitkomsten van hun onderzoek verzamelden zij in hun boek 'De Tarot In De Herstelde Orde' (1995), dat werd uitgebracht met tachtig door Onno Docters van Leeuwen geïllustreerde tarotkaarten. Het traditionele kaartspel van 78 kaarten werd uitgebreid met twee voorheen verwijderde kaarten die Waarheid en Intuïtie voorstellen. Zijn tweede boek over het onderwerp was 'De Tarot en de Bijbel' (1998).

Lambiek: officiële openingsuitnodiging en gevel
Toen Kees Kousemaker plannen maakte om in Amsterdam de eerste Europese stripwinkel te openen, hielp Docters van Leeuwen een handje. Hij maakte een stripverhaaltje van drie prentjes waarin enkele bekende stripfiguren uit die tijd figureerden. De strip riep oorspronkelijk op om het antiquariaatje te helpen aan oude stripboeken en krantenstripknipsels. Dezelfde sequentie werd vervolgens gebruikt om de uitnodiging voor de officiële opening van Lambiek op 8 november 1968 te illustreren. Een uitgebreide versie van de strip werd gebruikt als het uithangbord van de eerste winkellocatie op Kerkstraat 104. Nadat in 1977 hitsige fans van F.C. Liverpool dit oorspronkelijke bord hadden beklad, schilderde de Amsterdamse kunstenaar Charlie Reuvers ter vervanging een nieuwe.

Hetzelfde stripje als uitnodiging voor de opening van Lambiek. Alleen is in het tweede plaatje Donald Duck vervangen door Lambik.

Lambiek: briefpapier en ZIP! logo
De tekenaar ontwierp verder ook Lambieks originele briefpapier en schilderde Lambieks huidige uithangbord met het iconische ZIP-logo. Het prentje was afkomstig uit het 'Suske en Wiske' album 'Prinses Zagemeel', waarin Lambik in een centaur wordt veranderd. Herwolt van Doornen kwam met het idee voor het bord, terwijl Job Goedhart het format van een 'Suske & Wiske'-album koos. Docters van Leeuwen nam de beschildering en belettering voor zijn rekening. Sinds begin jaren 1980 heeft het bord de ingang van Lambiek gesierd op de locaties in Kerkstraat 78, Kerkstraat 132 en Koningsstraat 27. Het originele versleten bord werd in 2010 vervangen door een nieuw exemplaar, dat door Larie Cook geschilderd was. In 1971 ontwierp Docters van Leeuwen ook de hoofdingang van Au Bout Du Monde, de boekenwinkel van Leon Dupont aan de Amsterdamse Singel 361 (later Singel 313), die zich specialiseerde in werken over mysticisme en occultisme.

Lambiek op Kerkstraat 104 en 78, beide winkels met uithangborden van Docters van Leeuwen.

Lambiek: Hondendrolasbak
Een andere bijdrage aan de geschiedenis van Lambiek was het ontwerp de beruchte "hondendrollenasbak", die in 1982 in productie werd genomen. Uit onderzoek was gebleven dat hondenpoep op straat de grootste irritatie was onder de inwoners van Amsterdam. Kees vroeg zijn oude vriend een asbak te ontwerpen, die mensen cadeau konden doen aan hun buren met honden. Het geval kreeg de vorm van een hondendrol, met daarin een hielafdruk voorzien van het hoofdstedelijke wapen. Job Goedhart illustreerde vervolgens enkele advertenties, die werden opgenomen in 'Hondepoep op de stoep' (Mondria, 1983), een door Kousemaker samengestelde cartoonbundel. Bij massaproductie werd het onding echter zo onsmakelijk, dat de voltallige voorraad vooral Lambieks eigen gallerie jarenlang van asbakken heeft voorzien.

Advertentie voor de beruchte asbak, ontworpen door Job Goedhart.

Latere leven en dood
Onno Docters van Leeuwen was verder een dienstweigeraar wegens gewetensbezwaren, een Greenpeace-activist en fanatiek deelnemer aan protestacties tegen de nucleaire bom. Hij overleed in 2010 in Den Haag. Zijn jongere broer was Arthur Docters van Leeuwen, de voormalig directeur van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD).

Het oorspronkelijke briefpapier van Lambiek, naar ontwerp van Onno Docters van Leeuwen.

Engelse biografie in de Comiclopedia
Register van tekenaars

(Tekst door Bas Schuddeboom)