Stripgeschiedenis

Kees Sparreboom

'Tristesse'.

Kees Sparreboom was een schilder, illustrator en ware laatbloeier in de Nederlandse stripscène. Pas na zijn pensioen debuteerde hij als stripauteur en werd hij vaste vrijwilliger bij Het Stripschap. Hij staat vooral bekend om zijn autobiografische strips en zijn beeldromanreeks 'Boot & Van Dijk' (2005-2018), een eerbetoon aan de klassieke 'Dick Bos' strips van Alfred Mazure uit de jaren 1940.

Jeugd
Sparreboom werd op 24 december 1939 in Rotterdam geboren. Zoals zoveel jongens van zijn generatie werd hij betoverd door de rauwe avonturen van Alfred Mazure's knokgrage jiujitsu-meester 'Dick Bos'. Al op zesjarige leeftijd zette de jonge Kees zijn eigen actievolle stripboekjes in elkaar in het formaat van de kleine 'Dick Bos' boekjes. Op 15-jarige leeftijd ging hij zelfs samen met zijn moeder langs bij de Toonder Studio's in Amsterdam om er zijn werk te tonen. De tijden waren het stripmedium echter niet gunstig gezind en elke ambitie die hij in die richting koesterde werden algauw door zijn ouders onderdrukt. Andere strips die hij in zijn jeugd waardeerde behoorden 'Mijnheer Prikkebeen' ('Mr. Cryptogame') van Rodolphe Töpffer, 'Kapitein Rob' van Pieter Kuhn, strip uit Kuifje van Jacques Laudy en het Tom Poes Weekbllad, waar vooral het werk van Hans G. Kresse er voor hem bovenuit stak. Het zou echter 45 jaar duren alvorens hij zelf weer een strip zou tekenen.

Bioscoopschildering uit de jaren 1960

Professionele carrière
Sparreboom probeerde tot de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten toe te treden, maar werd geweigerd omdat hij te jong was. In plaats daarvan werd de 15-jarige jongeman als advertentie- en reclamepaneelschilder voor bioscopen ingehuurd door het atelier van Leo Mineur in Rotterdam. 's Avonds nam hij tekenlessen bij de plaatselijke kunstschilder Gerard van Zwieten. Hij bracht ook een jaar door met het schilderen van kleine vitrages, treinen, auto's en billboards voor het miniatuurdorp Madurodam, dat in 1952 in Den Haag zijn deuren opende. Hij begon vervolgens voor zichzelf als schilder van acrylportretten. Enkele tentoonstellingen in de Rotterdamse Doelen leverden hem zelfs opdrachten van beroemde operazangers op! Sparreboom werkte later als een reclame-illustrator en decorateur tot hij midden jaren 1990 met pensioen ging. Hij schakelde vervolgens over op het geven van workshops in portretschilderen in het oude atelier van zijn voormalige baas Leo Mineur.

Terugkeer naar strips
Zijn pensionering bracht Sparreboom ook terug naar zijn eerste passie: strips. Hij maakte een familiestrip genaamd 'Sparreboompjes' voor het driejaarlijkse familieblad van de familie Sparreboom. Om een groter publiek te bereiken doopte hij het om in 'Puberaaltjes' en wist het in 1999 bij Phoenix & Den Oudsten uit te laten geven. Ondanks het feit dat hij qua werkervaring al een veteraan was ontving zijn strip de PTT Post Aanmoedigingsprijs tijdens de Stripdagen 1999, een eer die hij deelde met een andere nieuwkomer, Benno Vranken. Aangemoedigd door deze waardering boden Sparreboom en zijn levensgezel hun diensten aan bij Het Stripschap, de organisatie achter de Stripdagen, waarvoor zij tijdens de volgende edities vrijwilligerswerk deden. Twee extra 'Puberaaltjes' boeken volgden tussen 1999 en 2000, uitgegeven door Phoenix & Den Oudsten.

Sparreboom maakte verder voor het regionale blad De Botlek de wekelijkse strip 'Mien en Leen Buitenbeen' (2002-2005), over een bejaard koppel. Ook leverde hij een bijdrage aan een collectief album voor de tiende verjaardag van het Kennemer Gasthuis in Haarlem: 'Een plaatje van een ziekenhuis' (2001). Aangezien hij vrijmetselaar was, leverde hij de strip 'LogeLichten' voor het maandblad van deze orde, Ken Uzelve. Voor de website MovieScene maakte hij webcomics als 'Jan & Mien Popcorn' en 'Fifi's Favorieten'. Zowel 'LogeLichten' (2012) als 'Fifi's Favorieten' (2013) werden in boekvorm uitgegeven door De Steensplinter. Voor zijn verdere stripprojecten dook hij in zijn eigen verleden en interesses.

Boot & Van Dijk 7 - 'Misvattingen'.

Boot & Van Dijk
Kees Sparreboom werd een gevestigd auteur in Nederlandse stripkringen dankzij zijn pocketboekstrips over de misdaadbestrijders 'Boot & Van Dijk'. De boeken waren een eerbetoon aan de strips waar hij als kind van genoot, vooral die van Hans G. Kresse en Alfred Mazure. De twee hoofdpersonages Boot en Van Dijk vertonen fysieke gelijkenissen met Mazure's 'Dick Bos' en Kresse's 'Eric de Noorman', maar zijn verder Sparrebooms eigen creaties. De lay-outs en vertelvorm imiteren de beeldromans van 'Dick Bos'. Elke pagina bestaat uit één plaatje en de verhalen bevatten dezelfde bikkelharde actie, archaïsch taalgebruik en uitvoerig uitleggevende tekstballonnen als de 'Dick Bos' beeldromans. Ze knipogen ook naar actuele gebeurtenissen. 'Boot & Van Dijk' is echter meer dan een pure parodie, zoals Windig & De Jongs 'Dick Bosch' verhalen uit de jaren 1980 waren. Onder de satire en actie gaan daadwerkelijke plots schuil, die de schrijver toestonden om tussen 2005 en 2018 niet minder dan 22 afleveringen te maken! Eén van de opmerkelijkste fans van de strip was Alfred Mazure's weduwe, die Sparreboom niet alleen toestemming gaf om zijn op Mazure geïnspireerde reeks te maken, maar zich ook vereerd voelde door zijn interesse. De 'Boot & Van Dijk' boeken werden uitgegeven door FortMedia, de firma van ex-Phoenix medewerker Frédéric Fortanier, die niet alleen Sparrebooms uitgever werd, maar ook een goede vriend. FortMedia bracht ook een aantal 'Boot & Van Dijk' albums uit in oblongformaat.

'Het Nieuwe Gras'.

Autobiografische strips
Sparreboom werkte tijdens zijn actieve post-pensionering ook aan diverse andere stripboeken. Vele waren autobiografisch. In 'Reclame atelier Leo Mineur - Rotterdamse bioscoopschilders in de jaren '50' (FortMedia, 2005), blikte hij terug op zijn dagen als een reclameschilder, inmiddels een grotendeels uitgestorven beroep. 'De Zwarte Gordijnen' (FortMedia, 2009) bracht de auteur terugkeren naar de buurt van zijn jeugd en vooral een vroeg vriendinnetje. Hij zette zijn autobiografische werk verder in 'De Bivakmuts' (2011), waarbij hij terugblikte op zijn ouders' naoorlogse visie op religie en vergeving. Hij onderzocht verder zijn vaders oorlogservaringen in 'Een Rotterdammer in oorlogstijd' (De Steensplinter, 2011). Zelfs nog persoonlijker was 'Mamma Care' (2007), over de ervaringen die Sparreboom en zijn partner hadden in hun strijd tegen borstkanker. Zijn partner Dana overleed uiteindelijk aan de ziekte. In 'Tristesse' (FortMedia, 2015), blikte de schrijver terug op zijn relatie met deze gepassioneerde vrouw, die "de kunst van het leven begreep".

'Simon & Betty'.

One-shot strips
In opdracht van de Koninklijke Facultatieve maakte Sparreboom 'Roy's Geheim' (2009), een strip over crematie. Hij leverde ook illustraties voor 'De Wereld van Kees' (FortMedia, 2014) door Joyce Vosteveld, een boek vanuit het vertelstandpunt van een jongetje met autisme. Veel van Sparrebooms andere eenmalige stripboeken waren nuchtere, maar ook enigszins voyeuristische portretten van kleurrijke figuren. In 'De Volle Laag' (eigen beheer, 2007) neemt een amateurfilmer in het geheim de privégesprekken van restaurantgasten op. 'Het Nieuwe Gras' (eigen beheer, 2011) schetst een utopische wereld waar iedereen gelijk en gelukkig is... tot een deel van de mensheid in opstand komt. 'Vensterglas' (2013) draait rond de kritische en krachtige meningen van de hoofdpersoon Jan Holland. 'Inkeer' (eigen beheer, 2013), 'Nessun Dorma' (FortMedia, 2013), 'Simon & Betty' (eigen beheer, 2013) en 'Stientje' (eigen beheer, 2015) schetsen interessante en tragische figuren uit het zuiden van Nederland, sommigen met een autobiografisch kantje. De humoristische collectie 'Borrelpraat & Zo' (2017) bevat enkele van Sparrebooms alledaagse observaties in de traditie van Peter van Straaten. Sparrebooms laatste stripboek was 'De Breuk' (2018), een verhaal over de levensreflecties van twee oude vrienden die elkaar op een begrafenis terugzien.

'Borrelpraat & Zo'.

Dood en nalatenschap
In 2017 werd bij Sparreboom kanker vastgesteld. Op 6 juni 2019 bezweek hij uiteindelijk aan deze ziekte op 79-jarige leeftijd, een stripoeuvre van bijna 75 titels nalatend. Via een indrukwekkende aanhaalslag wist de gepensioneerde schilder in de laatste 20 jaar van zijn leven een indrukwekkende tweede carrière op te bouwen.

Boot en Van Dijk vragen hun schepper in 'Mutaties' om een andere tekenstijl.

Register van tekenaars
Engelse biografie in de Comiclopedia

(Tekst door Bas Schuddeboom)