Joost Pollmann

Joost Pollmann (1957) organiseerde tien edities van de Stripdagen Haarlem, publiceerde meerdere essaybundels en schrijft sinds 1998 over strips voor de Volkskrant. Hij geeft in binnen- en buitenland lezingen over tekenkunst en beeldcultuur. Read more

Het geheim van Raoul Taburin

Sempé, Jean-Jacques

Taburin, een topmerk

Bepaalde reclameslogans kent iedereen. Zoals: "Zeventig meter viel hij diep/ Zijn hart stond stil/ Maar zijn Pontiac liep." Tijdens de Tour de France van 1951 kwam wielrenner Wim van Est ten val toen hij de Aubisque afdaalde. Met aan elkaar geknoopte fietsbanden werd hij uit het ravijn getrokken. Er is een zwartwitfoto bewaard gebleven waarop we hem huilend, de gele trui nog om zijn geschrokken schouders, in de berm zien zitten. De val zelf is niet gefotografeerd, maar het zal eruit hebben gezien zoals tekenaar Sempé een gelijksoortig moment vereeuwigde in Het geheim van Raoul Taburin uit 1995. Een Icarus-achtige figuur, geschilderd met grijze waterverf, vliegt met rijwiel en al over een afgrond, onder de krantenkop: 'Waanzinnige stunt van dwaze fietser'.
Jean-Jacques Sempé, die in augustus 90 jaar oud wordt, is een van de grootste tekenaars van Frankrijk. Zijn verhalenreeks Le petit Nicolas en Un peu de Paris, zijn poëtische eerbetoon aan de Franse hoofdstad, kun je gerust klassiekers noemen. Eigenlijk is het vreemd dat er nu pas een vertaling verschijnt van Raoul Taburin, waarvan in 2018 nog een succesvolle verfilming is gemaakt. In het boek en in de film draait alles om het curieuze geheim van Raoul Taburin: hij kan niet fietsen! Iedereen kent de kwaliteiten van deze mécanicien uit het dorp Saint-Céron, en niet in het minst de renner Sauveur Bilongue, die dankzij hem een etappe in de Tour de France heeft gewonnen. Maar de fietsenbouwer kan zelf dus niet fietsen. "Hoeveel hij ook oefende op asfalt- of veldwegen, hij slaagde er niet in zich op twee wielen overeind te houden." Gelukkig was hij door zijn ervaring met koprollen, slipppartijen en het opvangen van schokken "een meester geworden in de kunst van het vallen."
En dan verschijnt Hervé Figougne in zijn leven, een begenadigd fotograaf die dolgraag een opname wil maken van Raoul wanneer hij met zijn fiets een heuvel afrijdt. Er zit voor Raoul niets anders op dan zijn angsten onder ogen te zien en de zwaartekracht te trotseren. Kleine spoiler: dat loopt niet goed af.
Kortom, een grappig verhaal met prachtig tekenwerk, maar wat het boek pas echt onbetaalbaar maakt is Sempé's spel met eigennamen die merknamen worden. De rijwielen van Raoul Taburin zijn zo goed dat ze een eretitel krijgen: de fiets die je bij hem koopt is niet zomaar een fiets, het is een 'taburin'. Een van zijn dorpsgenoten is de slager
Auguste Frognard, wiens hammen zo goed zijn dat je met een 'frognard' een heel mooi stukje vlees aanduidt. En dan is er nog opticien Frédéric Bifailles, die bijzondere brillen aan de man brengt. De glazen en monturen die je bij hem aanschaft, zijn méér dan gebruiksvoorwerpen: het zijn echte 'bifailles'. Hiermee parodieert Sempé de Franse obsessie met terroir en de neiging op ieder kwaliteitsproduct uit de nabije omgeving een appellation d'origine te willen plakken. Je moet Het geheim van Raboul Taburin dan ook niet zomaar een boek noemen. Het is een 'sempé'.

Joost Pollmann

Het geheim van Raoul Taburin, Jean-Jacques Sempé, Uitgeverij Oevers, € 22,50, 5 *. Vertaling Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen.

published: 9 July 2022