Stripgeschiedenis
Herinneringen Patty Klein
Herinneringen aan de Toonder Studio's
Misschien moet ik ook nog even uit de doeken doen hoe Toonder Studio's reilde en zeilde in de tijd dat ik er, free-lance, maar full-time, werkte van 1966 t/m 1973: Andries Brandt was benoemd tot chef van de stripstudio na Toonders vertrek naar Ierland. De Tom Poes dagstrip kwam uit Ierland. Er was geen gebrek aan werk. Er was de Donald Duck-productie, de Flintstones, Pelle Svanslös voor het Zweedse Semic Press, Polletje Pluim achterop Prinses, de Tom Poes balloonstrip voor Donald Duck enz. Genoeg werk voor twee schrijvers (Andries en ik) en een flinke groep free-lance tekenaars: Ton Beek, Jan Steeman, Jan van Haasteren, Dick Vlottes, de drie Toonder-tekenaars Klokkers, Lensen en Godhelp. Piet Wijn, Dick Matena, Julsing werden soms ingeschakeld bij lopende producties. Dan waren er nog tekenaars-schrijvers die samen een complete strip aanleverden zoals Khing en Banda met 'Arman en Ilva', Fred Julsing met 'Komkommertje', Gerard Soeteman met 'Floris'. Bert Kroon was direkteur van de Studio, maar bemoeide zich niet of nauwelijks met de strip; hij was een film-man. Andries en ik kregen begin 1970 opdracht om een groot aantal nieuwe strips te onwikkelen. Zo is bijvoorbeeld 'Horre, Harm en Hella' ontstaan en 'Bartje en Opa' (tekst van mij, tekeningen Jan van Haasteren).
Rond 1970 werd er een speciale verkoper voor de strip aangetrokken: Ab Dingemans-Wiertz. Dingemans-Wiertz zag kans om de opbrengst van de strip in een jaar tijd te verdubbelen, vooral door de prijzen van de dagstrips die al jaar en dag hetzelfde waren, flink op te trekken. Toch bleef de stripafdeling rood staan in de boekhouding. De onkosten van de huur van het kasteel in Nederhorst, onderhoud kasteel, wagenpark, boekhouding en dergelijke werden namelijk fifty-fifty over de strip en de film verdeeld. De strip maakte wel winst (er werd immers bijna uitsluitend met free-lancers gewerkt), maar geen grote winsten, in tegenstelling tot de film. Bert Kroon had geen hart voor de strip, bemoeide zich er niet mee maar klaagde wel steeds dat de strip "verlies" maakte.
Er kwam een grote opdracht van Kauka Verlag in München voor het blad Fix und Foxi in 1973. Bert Kroon waarschuwde dat we kostte wat kost deze opdracht binnen moesten zien te halen om de stripstudio te redden. We maakten een aantal verhalen die zeer enthousiast werden ontvangen in München, de opdracht ging door, maar... Bert Kroon hief toch de stripstudio op - dat was hij kennelijk al eerder van plan geweest, maar hij zocht een stok om de hond te slaan. Eerst werd de verkoper ontslagen, zodat er geen strips meer verkocht werden. Toen werd met Andries een afvloei-regeling getroffen, zodat er ook geen strips meer gemaakt werden. De free-lancers zoals Jan Steeman, Jan van Haasteren en ik, zochten ons heil bij Pep, Sjors en Donald Duck.
Andries en ik kregen als pleister op de wonde van Toonder Studio's de Kauka-opdracht mee. Na pakweg maart 1973 bestond de stripstudio alleen nog uit de drie tekenaars in loonddienst (die vaak bij de tekenfilm werden ingeschakeld als er geen stripwerk was) en een aantal free-lance mensen die thuis hun eigen strip maakten voor kranten en dergelijke maar waar het stickertje Toonder Studio's wel in stond ('Armand en Ilva', 'Horre Harm en Hella', 'Aafje Anders', 'Floris' en de Toonder-strips als 'Tom Poes' en 'Panda'). Af en toe kwam er een reclame-opdracht binnen van firma's die op de nog steeds goede naam van Toonder Studio's afkwamen. Dit is zo gebleven en alleen nog slechter geworden - de stripafdeling van Toonder Studio's bestond bijna alleen nog op papier - tot verleden jaar de studio écht opgeheven werd.
Dit is, hand op mijn hart, de ware geschiedenis van de stripafdeling van Toonder Studio's, zoals ik die van 1966 tot 1973 heb meegemaakt.
Patty Scholten-Klein, februari 2001
Andries Brandt en Patty Klein, plottend in Andries' werkkamer van zijn boerderij in Aquoy.
(foto: Hans van den Boom)